VALİDEBAĞ KORUSU

Validebağ Korusu ve çevresindeki az yoğunluklu, yeşil dokunun büyüklüğü, Çamlıca eteklerindeki konumu, ulaşım ilişkileri ve kent içinde bu kadar geniş bir boşluk! Kamu idarecilerinin ve yatırımcıların dikkatini çekmiştir. Bu nedenle de sekiz yüz dönüm civarında olan korudan geriye bugün üç yüz elli dört dönüm bir alan kalmıştır.

Fotoğraf: Validebağ Korusu'ndan Bir Anıt Ağaç

1.VALİDEBAĞ TARİHİ

Adile Sultan Korusu olarak da isimlendirilen Validebağ Korusu, Üsküdar’da, Çamlıca Tepesi’nin eteğinde yer alan yaklaşık 354.076m2 yüzölçümü ile Anadolu yakasının Karacaahmet Mezarlığı’ndan (800.000 m² ) sonra ikinci büyük yeşil alanıdır.

1600’lü yıllardan itibaren saray erkânı tarafından önce avlak, daha sonraları da yazlık mekân olarak kullanılmaya başlanmış, bu amaçla da ağaçlandırılmıştır. Mülkiyeti hazineye ait olup, 1927 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın kullanımına tahsis edilmiş olan Koru’da Öğretmenevi olarak hizmet veren Adile Sultan Kasrı, Abdülaziz Av Köşkü, Çamlı Köşk gibi tarihi eserler bulunmaktadır.

Koru yaklaşık 65.000 insanın yaşadığı Altunizade, Barbaros, Acıbadem ve Koşuyolu mahallelerinin akciğeridir. Koru’da yaşları on beş ile dört yüz arasında değişen 7123 adet ağaç bulunmaktadır. Bunların arasında yüzün üzerinde farklı cinste anıtsal ağaç olduğu tespiti bizzat İBB tarafından yapılmıştır.

1980’li yıllara kadar Validebağ Korusu içerisinde kendi ihtiyaçlarını karşılamak ve gelir elde etmek amacıyla tavuk, inek beslenerek; 19070’li yıllarda ise ekin ekilerek harman yapılıyordu. 1980 yılında yapılan değişiklikler ile bugün Validebağ Sitesi inşa edilir. 1986’da korunun 50 dönümlük kısmı Marmara Üniversitesi’ne tahsis edilir. 1990 yılında Haydarpaşa Lisesi’nin açılmasıyla birlikte koru zarar görür ve yine 1997 yılında belediyenin koru içerisinde yapılaşma girişimleri bulunur ve 1998 yılında İzci Evi yapılır. Süreç böyle devam ederken Acıbadem, Altunizade, Koşuyolu ve Barbaros Mahalleleri sakinlerinden oluşan bir grup tarafından yaklaşık 6500 imza toplanarak Temmuz 1999 yılında 1. Derece Doğal Sit Alanı ilan edilir.

2.İZCİ EVİ

1999 yılının Temmuz ayında SİT alanı kararı alındıktan sonra koru içerisindeki Abdülaziz Av Köşkü’nün ahır binası “restorasyon” adı altında yıkılarak, yerine binayla ilgisi olmayan daha büyük bir bina yapılmıştır. Adına “izci evi” dedikleri bu yapı bugün kaçak olarak varlığını sürdürürken, etrafına ek barakalar yapılmaya devam edilmiştir. Bu yapılar otopark ihtiyacını doğurmakta ve doğal yapıya zarar vermektedir. Bu konu Validebağ Gönüllüleri’nin takibi sonucunda kaçak yapı koruma kurulunun gündemine gelmiş 07.09.2005 tarih ve 917 sayılı kararla yapının yıkılması ve izci kamplarının koruda düzenlenmemesi kararı alınmışken, İzci Evi varlığını her yıl genişleyerek sürdürmeye devam etmiştir.

Fotoğraf: İzci Evi Müzesi

3.ADİLE SULTAN KASRI

Öğretmen Evi olarak kullanılan Adile Sultan Kasrı bahçesinde çevre düzenlemesi adıyla Ağustos 2012’de başlatılan çalışma 8 ay süreceği söylenmesine karşılık, Eylül 2014 itibariyle bitirilmemiş; yapılan çalışmalar, bahçe düzenlemesi kapsamını fazlasıyla aşmış, bahçenin toprak olan pek çok bölümü taşla kaplanmış, zemin yükseltilerek yağmur sularının tarihi binaya zarar vermesi tehlikesi yaratılmış; ağaçlar kesilmiş, sağlam olan bahçe dış duvarları yıkılarak yerine yeni duvarlar yapılmış, bahçeye bir mescit temeli atılmış ve ağaçların hazır çim bloklarıyla kaplanmıştır.

Taş döşenen alanlarda açık hava düğünleri yapılarak gerek civar sitelerde oturanlara, gerek huzurevinde kalan yaşlılara gerekse koruda yaşayan diğer canlılara rahatsızlık verilmeye başlanmış; yaz boyunca yapılan düğün davetlerine hizmet etmek için mevcut otopark genişletilmeye ve betonlaştırılmaya çalışılmıştır.

Ayrıca İzci Evi yanına yapılan çadırın çevresine beton bloklar yapılmak istenmiştir. Bu son iki girişim, Validebağ Gönüllüleri ve çevreye duyarlı yurttaşlar tarafından yapılan çeşitli forumlarla gündeme taşınmış ve hasırların, ahşap perdelerin alandan taşınması suretiyle engellenmiştir.

Fotoğraf: Adile Sultan Kasrı

4. VALİDEBAĞ KORUSU İÇİN ÇILGIN PROJE

AK Parti Üsküdar Belediye Başkan Adayı Hilmi Türkmen, yerel seçim öncesi kişisel web sitesi üzerinden Üsküdar için hazırladıkları projeleri duyurdu. "Bizim projelerimiz Üsküdar sınırlarını aşan projeler."

Validebağ Korusu'nun, "Üsküdar'ın Hyde Parkı olacak şekilde" yeniden düzenleneceğini söyleyen projede seyir terasları, açık hava tiyatrosu, çocuk eğlence ve oyun alanları, yürüyüş yolları, hidrolik koruma alanları, Adalar'a kadar izlemeye imkânı sağlayan gözlem kulesi, dinlenme alanları, koşu ve bisiklet yolları, göletler vb. bulunmaktaydı.

Üsküdar Belediyesi’nin, 2006 yılından bu yana aslında koruda birtakım projeleri vardı. Bu amaçla korunun devri için bir protokol gerçekleştirmiş, yargı bu protokolün geçersiz olduğuna hükmetmişti. Bu sefer de korunun tahsis işleminin İBB üzerinden yapılması gündeme gelmiş ve bu durum gerçekleşmişti.

Ayrıca belediye 2014 yerel seçimleri önce ve sonrasında koruda birçok organizasyon gerçekleştirmeye başladı. Bu organizasyonlarda araçlar koruda piknik yapılan alanlara kadar sokuluyor, bugüne kadar hiç araç girmeyen alanlar yüzlerce araçlarla eziliyordu.

Bu süreçte Validebağ Gönüllüleri bu gidişe dur diyebilmek amacıyla imza kampanyası başlattı.

Bu ortamda şantiye elemanlarının birinci etap olduğunu söylediği 45x75 metre ebatlarında bir alana mıcır döken araçların girişi, kepçelerin çalışması ve mıcır üzerine beton dökmek için hazırlık amacıyla çelik hasır döşenmesi üzerine semt sakinleri hukuk tanımaz gidişe dur deme kararı aldı.

Aynı akşam, 17 Ağustos akşamı tüm semte çağrı çıkarıldı. Yaklaşık iki yüz kişi katıldı. Bu duruma dur demenin tek yolu kaldığına karar verilerek, suç unsuru olan çelik hasır kaldırıp, bir kenara yerleştirildi. Semt sakinlerinin çağrısı üzerine 20 Ağustos 2014 tarihinde başta Validebağ Gönüllüleri olmak üzere, çok sayıda meslek odası, semt dayanışması ve siyasi parti temsilcilerinin katıldığı bir forum gerçekleştirdi. Son olarak 31 Ağustos 2014 tarihinde de birçok gönüllünün katımıyla bu alana fidanlar dikildi. Bu sırada çok sayıda polisin de alanda bulunması hem bizim hem de kamuoyunun tepkisine neden oldu.

FOTOĞRAF: Validebağ Korusu İçin Düşünülen Proje

5.VALİDEBAĞ CAMİİ

Üsküdar Belediyesi tarafından yapılması gündemde olan cami inşaatına başlamak için korunun girişine 15 Ekim'de getirilen dozer mahallelilerin müdahalesiyle geri gönderildikten sadece bir gün sonra, mahalleli korunun Acıbadem girişinin paravanlarla kapatılmasını engellemeyi yine başardı.

Gönüllüler yaptıkları açıklamada, korunun güneyindeki yeşil alanın 2012 yılında yapılan plan tadilatıyla "dini tesis" alanı olarak belirlenerek yapılaşmaya açıldığını hatırlattılar. Bu değişikliğe karşı mahallelilerin açtığı 5 davadan 2'sinde tamamlanan bilirkişi raporlarına göre, alana dini tesis yapılması uygun değil.

Belediyenin butik cami olacak olacak açıklamasına bakıldığında ise Mevzuatta "Butik Cami" diye bir şey bulunmuyor. Nitekim İstanbul 2. İdare Mahkemesi'nde görülen davada bilirkişi raporunda da bu durum tespit edildi. Bilirkişi heyeti Plan Yapım Yönetmeliği'ne göre en küçük ibadethanenin yeri için bile 2500 metre gerekirken plan değişikliğinin yapılmak istendiği söz konusu alanın ise 1000 metrekare olduğunu belirtti. Raporda plan tadilatının koruma karar ve ilke ve planlama esaslarına aykırı ayrıca kamu yararının gözetilmediğine dikkat çekilerek site sakinlerinin çevrede bulunan başka ibadethanelerde ibadetlerini yaptıkları belirtildi. Dolayısıyla Üsküdar Belediye Başkanı'nın "butik cami yapacağız" demesine de hukuk müsaade etmiyor. Ancak sonuç olarak planda uygun değişiklikler yapılarak kanuna uygun bir hale getirildi.

Sabah baskınından sonra koruya toplanan halk, akşam saatlerinde polis müdahalesine maruz kaldı. Polis, grubu önce kalkanla uzaklaştırmaya çalıştı; ardından da eylemcilere biber gazıyla müdahale etti. Validebağ sakinlerinin avukatı Gülsün Özdemir, İdare Mahkemesi'nin, inşaat için yürütmeyi durdurma kararı verdiğini açıkladı. Yürütmeyi durdurma kararı olmasına rağmen 10 gün boyunca devam eden cami inşaatı yeniden başladı. Sabah 7'den beri alanda bekleyen semt sakinleri ve onları destekleyenler yeniden gelen hafriyat kamyonlarının önünü oturma eylemi yaptı.

FOTOĞRAF: Koru Camii İnşaat Süreci ve Açılışı

6.BELEDİYENİN SAVUNMASI

Bu arada Üsküdar Belediyesi'nin, Validebağ Korusu'nun yanındaki yeşil alanda başlattığı dini tesis inşaatına dair bir "yürütmeyi durdurma kararı bulunmadığı" iddiasının arkasında belediyenin söz konusu alanda parsel numarasını değiştirmesinin yattığı ortaya çıktı.

Belediyenin resmi açıklamasında da söz konusu cami inşaatının ‘Altunizade’deki 167 pafta, 1313 ada, 197 parselde’ bulunduğu belirtilirken, yürütmeyi durdurma kararının ise ‘1313 ada, 178 parselle ilgili’ proje için alındığı, halbuki belediyenin bu parselle hiç ilgisi olmadığı iddia edilmişti.

Belediyenin iddia ettiğinin aksine cami inşaatına yürütmeyi durdurma kararı alınan yer, tam da semt sakinlerinin bir haftadır türlü baskılarla karşılaşarak inşaata direndiği alan. Belediye 1/1000 ölçekli imar planlarında ‘165 pafta, 1313 ada, 178 parselin güneyindeki tescil dışı alan’ olarak geçen park parselini 197 olarak değiştirmiş.

Kasım 2014’te cami inşaatı çevik kuvvet ve toma eşliğinde devam ederken, inşaat çevresindeki tüm yollar ve Validebağ Korusu’na giriş çıkışlar kapatılmış, çevre sitelerde oturanlar konutlarına polis barikatından geçerek girebilmiştir. Mahalleli ve Validebağ Gönüllüleri konuya ilişkin farkındalık yaratmak ve süreci izlemek adına inşaata yakın bir noktada çadır kurmuş, burada forum ve toplantılar gerçekleştirmişlerdir.

Sonuç olarak, yapılaşmanın önünü açacağı gerekçesiyle inşaatına karşı çıkılan ve eylemler yapılan cami, 10 ayda tamamlandı ve 18 Temmuz 2015’te Ramazan Bayramı’nın ilk gününde resmen açıldı.

FOTOĞRAF: Parsel Değişikliği

7. SÜREÇ İÇERİSİNDE VALİDEBAĞ KORUSU HAKKINDA KİM NE DEDİ?

HİLMİ TÜRKMEN- ÜSKÜDAR BELEDİYE BAŞKANI

AK Parti Üsküdar Belediye Başkan Adayı Hilmi Türkmen, yerel seçim öncesi kişisel web sitesi üzerinden Üsküdar için hazırladıkları projeleri duyurdu. "Bizim projelerimiz Üsküdar sınırlarını aşan projeler."

Validebağ Korusu'nun, "Üsküdar'ın Hyde Parkı olacak şekilde" yeniden düzenleneceğini söyleyen Türkmen, proje için İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da desteğini aldıklarını söyledi.

Türkmen'in ifadesine göre, Validebağ Korusu'nda mezbelelik ve kaderine terk edilmişlik hüküm sürüyordu. "Korunun ortasında bir dere var ve lağım akıyor. Bakımsız ve madde bağımlıların mekânı olmuş. Şu an güvenlikli değil!" dedi. Koru çevresinde yaşayanlar ise Belediye'ye ve İSKİ'ye defalarca başvurmalarına rağmen kasten temizlik yapılmadığını söylediler. Madde bağımlıları ile ilgili iddia ise tamamen gerçek dışı.

Türkmen hızını alamayıp Validebağ Gönüllüleri'ni de suçluyordu: "Bu grup, burada hiçbir çalışma yapılmasını istemiyor çünkü evleri burada ve düzenlemeden sonra halk buraya geleceği için rahatsız olacaklar." 

"İşin çevrecilikle, yeşille, Validebağ Korusu ile alakası yok," dedi. Aksine bir mahkeme kararı olmadığı için camiyi yapacaklarını belirten Türkmen, ''Arkadaşlar maalesef bu memlekette fazla tolerans, fazla iyi niyet karşındakini azdırıyor, karşındakini kendisini haklıymış gibi bir pozisyona düşürüyor. Haklılıkları yok,'' ifadelerini kullandı. 

FOTOĞRAF: ÜSKÜDAR BELEDİYE BAŞKANI HİLMİ TÜRKMEN

VALİDEBAĞ GÖNÜLLÜLERİ

“Şimdiye kadar bir seyir terası ya da gözlem kulesi olmadığı için manzara izleyemiyoruz” şeklinde bir şikâyet duyulmamıştır. İnşaii faaliyet yapılmaksızın, para harcanmaksızın kolaylıkla manzara izlenebilen bir yere seyir terası veya gözlem kulesi yapılmasının hiçbir mantıklı gerekçesi yoktur.

Çocuklar için koru çevresinde, yakınında pek çok oyun alanı mevcuttur. Validebağ Korusu’na gelen çocukların en büyük ihtiyacı, ağaçların, çiçeklerin, böceklerin arasında toprağın, otların üzerinde koşmak, oynamak, bol bol oksijen almaktır. Koruya yapılacak herhangi bir tesis çocukların zaten yararlanmakta olduğu bu doğal ortamı bozacaktır.

Konser, sinema, tiyatro alanları, açık hava amfileri gibi tesisler için başka yer yokmuş gibi Validebağ Korusu’nun seçilmesinin anlamı nedir? Burada böyle bir talep yoktur. Açık havada yapılan bu tür gösterilerin gerek koruda yaşayan hayvanları ve kuşları, gerekse civar mahallelerde oturanları ne kadar rahatsız edeceği çok açıktır.

FOTOĞRAF: VALİDEBAĞ KORUSU İÇİN YAPILAN EYLEMLER

CUMHURBAŞKANI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptığı bir açıklamada şunları söyledi: "Validebağ konusunun, cami ile inşaatla yakından uzaktan alakası yok. Validebağ Korusu mezbelelikti, berbattı, rezillikti. Üsküdar Belediye Başkanı benden rica etti, Başbakanlık dönemimde. Ben de Üsküdar’da oturuyorum. ‘Burayı bize veya İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis edin’ dedi. Biz burayı, bir ele alalım, temizleyelim. Çünkü insanlar biraz da korkuyor, gelsinler yürüyüşlerini rahatlıkla yapabilsinler, çay vesaire içebilecekleri mekânlar olsun. Yoksa içerisinde apartman, şu bu, böyle bir şey asla yok. Üsküdar Belediye Başkanımız, korunun yan tarafındaki bir yere de şöyle bir mescit yapma planı içindeydi. Zaten İmar Planı’nda da önceden varmış bu. Ama bu Validebağ korusunun sınırları içinde değil. Orada mescit var ya. Kimileri bundan rahatsızlık duymuş olabilir. "

İBB

“Validebağ Korusu'nun kullanım hakkı daha önce Milli Eğitim Bakanlığı'ndaydı. Korunun bakım işlemleri yapılamıyordu. Bu sebeple 2 yıllığına İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne tahsis edildi. Ön tahsis 2 yıl için geçerli ve bu süre içinde Validebağ Korusu'nda gerekli bakım işlemleri yapılacak. Bu alanın imar ve yapılaşmaya açılması kesinlikle söz konusu değildir. Emirgan Korusu ve Hidiv Korusu gibi alanlardaki hassasiyet Validebağ Korusu için de geçerlidir."

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI

Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez: “800 metrekare bir alana bir cami, mescit inşa edilecek. Bir tarafta mescit inşa etmek üzere yer alan insanları, diğer yandan ağaçlar kesilmesin diye gösteri yapan insanları görüyoruz. Her şeyden önce bu bize yakışmıyor. İbadet sevgisiyle tabiat sevgisi karşı karşıya gelecek sevgiler değildir (...).Bütün yeryüzü bize mescit kılındı. Dolayısıyla ibadet sevgisiyle kâinat sevgisini karşı karşıya getirerek birbirimizi üzmek, bu sevgiler üzerinden öfkelerimizi göstermek bize yakışmıyor. Bunun da bir an evvel sona ermesini diliyorum."

FOTOĞRAF: DİYANET İŞLERİ BAŞKANI MEHMET GÖRMEZ

OĞUZ KAAN SALICI CHP İSTANBUL İL BAŞKANI

Bilirkişi raporu diyor ki 2500 m²’den daha düşük olan yerlerde dini tesis alanı yapılması doğru değildir. Belediye başkanı bugün demiş ki “Butik cami yapacağız.” Butik restoran duyduk, butik otel duyduk butik camiyi duymamıştım. Böyle bir şey olmaz. Eğer bu kanunlar varsa, bu kanunlar uygulanacak. Bu kanunları uygulamıyorsanız zorbalık yapıyorsunuz demektir. Burada insanlar camiye karşı değil, inşaat yapılmasına karşı. Okul yapılsa da karşı çıkacaklar. Bizi cami karşıtı göstermeye çalışmasınlar.

BİZ NE DÜŞÜNÜYORUZ?

Validebağ Korusu Anadolu Yakası’nın Karacaahmet Mezarlığı’nda sonra hem en büyük yeşil alanı hem de 1. Derece Doğal Sit alanı olmakla birlikte bölge sakinlerinin yeşil alan olarak kullandığı, kiminin spor yaptığı, kiminin sonbaharda mantar topladığı bir alan. İnsanlar yaz aylarında korunun anıt ağaçlarının gölgesinde serinliyor. İzciler kamp çadırı kuruyor. Genç atlet adayları antrenmanlarını Validebağ’da yapıyor. Buna karşılık ise korunun içerisinde çeşitli inşai faaliyetler de bulunulması girişimleri başlıyor ki bu durum yeni de değil 1990’lardan gelen bir süreç.

Validebağ gönüllüleri ise tüm bu girişimlere karşılık koruyu korumak için birleşiyorlar ve sonucunda ise koruyu 1999 yılının Temmuz ayında 1. Derece Doğal Sit Alanı ilan ettiriyorlar hem de koruda imara açma faaliyetlerinin gelişmesine izin vermeyecek eylemlerde bulunuyorlar.

Bu tür direnişlerin hem ulus-devlet hem sermaye tarafından iki kere ezilmiş, kentte barınma hakkı ellerinden alınıp güvenlikli sitelere bırakılmış, kentli olma halini bir türlü yakalayamamış ve bir o kadar eğitimsiz ve az-seçkin olan kesim için de gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini, bugün karşılaştığımız kent direnişçilerinin her birinin kentin fark gözetmeksizin bir arada yaşama değerini ne derecede sahipleneceğini göreceğiz.